Menu
Το ζεύγος Κρέτσμερ ξεκίνησε το ταξίδι του από τη Βιέννη στις 05/08 με στόχο να φτάσει στην Τεργέστη, το λιμάνι της Αυστρίας-Ουγγαρίας. Δύο ημέρες αργότερα, το ζευγάρι ταξίδεψε με το ατμόπλοιο «Ήλιος» κατά μήκος των ακτών της Αδριατικής και διά μέσου των νησιών του Ιονίου προς τον πρώτο του προορισμό, την πόλη των Χανίων. Τα ημερολόγια του Πάουλ Κρέτσμερ αποκαλύπτουν την έκπληξή του από την «ανατολίτικη» ζωή και τον πολυεθνικό πληθυσμό της πόλης.
Tο ζευγάρι έφτασε στο Ρέθυμνο (14/08) και τελικά στο Ηράκλειο (15/08) με ατμόπλοιο. Εκεί επισκέφθηκαν το αρχαιολογικό μουσείο, ο διευθυντής του οποίου, Ιωσήφ Χατζηδάκης (1848-1936), τους παρουσίασε «μια νεοανακαλυφθείσα επιγραφή σε άγνωστη γλώσσα». Από την Κρήτη το ζευγάρι ταξίδεψε στη Θεσσαλονίκη, με ενδιάμεσες στάσεις στα λιμάνια του Πειραιά (16/08) και του Βόλου (17/08).
Η παραμονή στη Θεσσαλονίκη στόχευε στη συνάντηση και συνεργασία με τον βυζαντινολόγο Πέτρο Ν. Παπαγεωργίου (1859-1914). Ο τελευταίος, ως πρώην διευθυντής του Γυμνασίου της Μυτιλήνης, βοήθησε τον Κρέτσμερ να σχεδιάσει τα επόμενα βήματα του ταξιδιού του. Η συνεργασία των δύο ανδρών σημειώθηκε στα ημερολόγια του Κρέτσμερ για το σύνολο σχεδόν των ημερών της παραμονής τους στη Θεσσαλονίκη. Το ζεύγος επισκέφθηκε μαζί με τον Παπαγεωργίου το μοναστήρι των Μεβλεβί δερβίσηδων, το κάστρο της πόλης και τα προάστια της Καλαμαριάς και του Καπουτζή [Πυλαία].
Ο Πάουλ και η Λεόνα Κρέτσμερ ταξίδεψαν με το ατμόπλοιο «Σοφία» από τη Θεσσαλονίκη στην Καβάλα (27/08) και μέσω της Αλεξανδρούπολης (Dedeagatsch) και των νησιών Σαμοθράκη, Ίμβρος (Gökçeada) και Τένεδος (Bozcaada) έφτασαν την επόμενη μέρα στο λιμάνι της Μυτιλήνης.
Ο Πάουλ Κρέτσμερ παρέμεινε σχεδόν δύο μήνες μαζί με τη σύζυγό του στη Λέσβο. Εκεί διεξήχθη το μεγαλύτερο μέρος της επιτόπιας έρευνας για την καταγραφή των διαφόρων λεσβιακών διαλέκτων, όπως μαρτυρούν οι ποικίλες πληροφορίες σχετικά με τις συζυγίες, τα γραμματικά φαινόμενα και το λεξιλόγιο στα ημερολόγια του Κρέτσμερ.
Για την καταγραφή των λεσβιακών διαλέκτων, το ζεύγος Κρέτσμερ πραγματοποίησε τέσσερα ταξίδια εντός του νησιού. Το πρώτο ταξίδι ήταν στην Αγιάσο (04-07/09), το δεύτερο στο Πλωμάρι (19-21/08), το τρίτο στον Μόλυβο (27/08-03/10) και το τέταρτο στην Ερεσό (12/10-16/10).
Σε όλες τις περιοχές, ο Κρέτσμερ προσπάθησε να συναντηθεί με τους τοπικούς διδάσκοντες (δασκάλους, σχολάρχες, καθηγητές). Οι λόγιοι αυτοί είχαν διπλό ρόλο στην επιτόπια έρευνά του, καθώς αφενός του παρείχαν υλικό έρευνας (παραμύθια, δημοτικά τραγούδια, παροιμίες) που οι ίδιοι είχαν συγκεντρώσει τα προηγούμενα χρόνια και αφετέρου τον έκαναν κοινωνό συγκεκριμένων γλωσσικών φαινομένων της τοπικής διαλέκτου.
Χωρίς τη συνεργασία του τοπικού δικτύου διδασκόντων της Λέσβου, η προσπάθεια του Κρέτσμερ να ερευνήσει τη γλωσσική, λαογραφική και δημογραφική πραγματικότητα του νησιού θα ήταν πρακτικά αδύνατη.
Ο επόμενος σταθμός μετά τη Λέσβο ήταν η Σμύρνη. Εκεί επισκέφθηκαν την πόλη και το παζάρι κι έπειτα με πλοίο το Κορδελιό (Karşıyaka) (29/10).
Η παραμονή στη Μικρά Ασία είχε ως βασικό στόχο την επίσκεψη στις ανασκαφές του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (Österreichisches Archäologisches Institut) στην Έφεσο (27-28/10). Εκεί το ζευγάρι ξεναγήθηκε από τον αρχαιολόγο Rudolf Heberdey (1864-1936). Στις 30/10 το ζευγάρι επιβιβάστηκε στο ατμόπλοιο „Βυζάντιον“ και έφτασε στη Χίο την επόμενη ημέρα.
Μετά από σύντομη παραμονή εκεί το ατμόπλοιο συνέχισε για τον Πειραιά (01/11).
Η διαμονή στην Αθήνα υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγική για το γλωσσολογικό έργο του Κρέτσμερ. Εκεί συναντήθηκε με τον γλωσσολόγο Γεώργιο Ν. Χατζηδάκη (1848-1941), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι φοιτητές του Χατζηδάκη λειτούργησαν ως πληροφορητές για τον Κρέτσμερ, καθώς ρωτήθηκαν σχετικά με τη διάλεκτο τους. Στο διάστημα αυτό το ζεύγος Κρέτσμερ επισκέφθηκε επίσης τον Λυκαβηττό και τους αρχαιολογικούς χώρους της πόλης (Ακρόπολη, Αγορά).
Το ερώτημα σχετικά με την ύπαρξη ελληνικών στοιχείων στις ιταλικές διαλέκτους καθόρισε τον επόμενο στόχο της ερευνητικής αποστολής. Το ζευγάρι Κρέτσμερ ταξίδεψε από την Αθήνα στην Πάτρα και από εκεί με το πλοίο „Scilla“ στο Μπρίντιζι. Ο Κρέτσμερ αναζήτησε ελληνικά στοιχεία στις διαλέκτους του Τάραντα, ωστόσο δεν κατέστη δυνατός ο εντοπισμός τους. Η επιτόπια έρευνά του για την καταγραφή της νεοελληνικής γλώσσας ουσιαστικά ολοκληρώθηκε εκεί.
Οι επόμενοι σταθμοί του ταξιδιού χαρακτηρίζονται περισσότερο από ιδιωτικές περιστάσεις και επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, εκκλησίες, χωριά και πόλεις της Ιταλίας, όπως καταδεικνύει και το φωτογραφικό υλικό. Από τον Τάραντα το ζευγάρι ταξίδεψε (16/10) στο Σαλέρνο και μέσω του Αμάλφι (18-19/10) έφτασε στη πόλη Σορέντο, απ᾿ όπου αναχώρησε με ατμόπλοιο για το νησί Κάπρι (20/11).
Την επόμενη ημέρα επισκέφθηκαν, μεταξύ άλλων, τον περίφημο αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας και μετά από σύντομη παραμονή στη Νάπολη έφτασαν στη Ρώμη (24-29/11). Εκεί επισκέφθηκαν μεταξύ άλλων τη Ρωμαϊκή Αγορά, το Βατικανό και το Πάνθεον. Μετά και από την παραμονή τους στη Φλωρεντία (29/11-02/12), η οποία αφιερώθηκε κυρίως στην επίσκεψη στο Παλάτσο Πίτι και την Πινακοθήκη Ουφίτσι, το ζευγάρι έφτασε στη Βενετία (02-05/12), τον τελευταίο σταθμό του ταξιδιού. Από εκεί αναχώρησαν με ατμόπλοιο για την Τεργέστη και στις 06/12 το ζεύγος Κρέτσμερ επέστρεψε στη Βιέννη.
